اختلال شخصیت خودشیفته؛ بهبود روابط و خودآگاهی

در دنیای امروز که بسیاری از افراد درگیر چالش‌های روانی و رفتاری هستند، شناخت و درمان اختلالات شخصیتی بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد. یکی از این اختلالات پیچیده و تأثیرگذار بر روابط فردی و اجتماعی، اختلال شخصیت خودشیفته (NPD) است؛ حالتی که در آن فرد خود را بیش از اندازه مهم، برتر و خاص می‌بیند و گاه حتی توان همدلی با دیگران را از دست می‌دهد.
مرکز مشاوره آرون با بهره‌گیری از متخصصان روان‌درمانی و روان‌پزشکی، مسیر درمان اختلال شخصیت خودشیفته را با روش‌های علمی و انسانی هموار کرده است.

شناخت اختلال شخصیت خودشیفته و ریشه‌های آن

شخصیت خودشیفته یا نارسیسم به‌عنوان الگویی رفتاری شناخته می‌شود که در آن فرد تمایل دارد خود را محور جهان بداند. این ویژگی اگر در حد تعادل باشد، بخشی از اعتماد به نفس سالم محسوب می‌شود؛ اما زمانی که از مرز واقعیت عبور کند، تبدیل به اختلال خودشیفتگی می‌شود.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته نارسیسیسم اغلب در کودکی دچار تربیت ناپایدار، محبت افراطی یا تحقیر شدید بوده‌اند. این تضاد در شکل‌گیری هویت آن‌ها نقش زیادی دارد.

در اختلال شخصیت خودشیفته در مردان، معمولاً نشانه‌هایی مانند رقابت شدید، نیاز مفرط به تحسین، کنترل‌گری و ناتوانی در پذیرش انتقاد بیشتر دیده می‌شود. مردانی که با این اختلال مواجه‌اند، ممکن است در ظاهر بسیار قوی و با اعتمادبه‌نفس باشند اما در درون، به شدت از طردشدگی می‌ترسند.

تفاوت میان شخصیت خودشیفته و اعتماد به نفس سالم

بسیاری از افراد تصور می‌کنند شخصیت خودشیفته در مردان همان اعتمادبه‌نفس بالا است؛ درحالی‌که تفاوت این دو در نحوه‌ی تعامل با دیگران مشخص می‌شود. فردی با اعتمادبه‌نفس سالم، به دیگران احترام می‌گذارد و از موفقیت آن‌ها خوشحال می‌شود؛ اما شخص دارای اختلال شخصیت خودشیفته نارسیستیک معمولاً موفقیت دیگران را تهدیدی برای خود می‌بیند و از طریق کوچک شمردن اطرافیان، جایگاه خود را تثبیت می‌کند.
مرکز مشاوره آرون با برگزاری جلسات مشاوره فردی و گروهی، به مراجعان کمک می‌کند تا این تفاوت‌ها را درک کرده و مسیر اصلاح را آغاز کنند.

انواع اختلال شخصیت خودشیفته

بسیاری از افراد نمی‌دانند که خودشیفتگی انواع مختلفی دارد. متخصصان روانشناسی دو نوع اصلی از این اختلال را معرفی می‌کنند:

1. اختلال شخصیت خودشیفته آشکار:
   افرادی با اعتمادبه‌نفس ظاهری، رفتارهای پرخاشگرانه و تمایل به برتری‌جویی.

2. اختلال شخصیت خودشیفته پنهان:
   در این نوع، فرد به ظاهر متواضع و آرام است، اما در درون از احساس حقارت و نیاز به تحسین رنج می‌برد.

درمان اختلال شخصیت خودشیفته پنهان به دلیل ماهیت درونی‌تر آن، نیازمند دقت، صبر و همراهی مشاوران حرفه‌ای است. روان‌درمانگران مرکز آرون با بهره‌گیری از روش‌های شناختی–رفتاری و روان‌تحلیل‌گری، به فرد کمک می‌کنند تا لایه‌های پنهان شخصیت خود را بشناسد و از درون، مسیر بهبود را طی کند.

ارتباط اختلال شخصیت خودشیفته با سایر اختلالات روانی

جالب است بدانید که اختلال شخصیت خودشیفته نمایشی اغلب با دیگر اختلالات شخصیتی هم‌زمان دیده می‌شود. برای مثال، شباهت‌ها و تفاوت‌های میان اختلال شخصیت نمایشی و خودشیفته گاهی باعث اشتباه در تشخیص می‌شود. در حالی که فرد نمایشی بیشتر به دنبال جلب توجه است، خودشیفته در پی برتری و کنترل دیگران است.
در برخی بیماران، نشانه‌هایی از اختلال شخصیت خودشیفته نارسیستیک به همراه اختلال شخصیت مرزی دیده می‌شود. در این موارد، درمان نیازمند برنامه‌ای چندلایه و منظم است.

مرکز مشاوره آرون علاوه بر تمرکز بر راه های درمان اختلال شخصیت خودشیفته، خدمات کاملی در زمینه‌های دیگر نیز ارائه می‌دهد؛ از جمله:

• درمان اختلال دو قطبی برای کنترل نوسانات شدید خلقی؛

• درمان اختلال شخصیت نمایشی جهت کاهش رفتارهای نمایشی و نیاز به توجه افراطی؛

• درمان اختلال شخصیت وابسته برای افزایش استقلال عاطفی؛

• درمان اختلال شخصیت مرزی جهت کنترل احساسات شدید و روابط ناپایدار.

علائم رفتاری در اختلال شخصیت خودشیفته در مردان

رفتارهای افراد مبتلا به شخصیت خودشیفته در مردان معمولاً الگوهای تکرارشونده‌ای دارد. برخی از مهم‌ترین نشانه‌ها عبارت‌اند از:

• ناتوانی در شنیدن نظرات دیگران؛

• تمایل به انتقاد از اطرافیان و تحقیر آن‌ها؛

• حس مالکیت نسبت به روابط عاطفی؛

• نیاز دائمی به تعریف و تمجید؛

• نداشتن همدلی در شرایط عاطفی دیگران.

این رفتارها اغلب موجب تنش در روابط زناشویی و خانوادگی می‌شود. در چنین شرایطی، حضور یک روانشناس متخصص از مرکز آرون می‌تواند به برقراری تعادل و بازسازی رابطه کمک کند.

راه های درمان اختلال شخصیت خودشیفته

درمان این اختلال معمولاً ترکیبی از درمان‌های فردی و گروهی است. هیچ دارویی به‌طور خاص برای اختلال شخصیت خودشیفته NPD وجود ندارد، اما روان‌درمانی می‌تواند تأثیر چشمگیری در بهبود بینش فرد داشته باشد.

1. درمان شناختی–رفتاری (CBT):
   در این روش، مشاور به فرد کمک می‌کند تا افکار غیرمنطقی و الگوهای رفتاری ناسالم را شناسایی کرده و جایگزین‌های سالم‌تری برای آن‌ها بیابد.

2. درمان روان‌تحلیلی:
   در این درمان، ریشه‌های خودشیفتگی در دوران کودکی بررسی می‌شود. بسیاری از افراد خودشیفته در واقع در کودکی مورد بی‌توجهی یا تمجید افراطی قرار گرفته‌اند. شناخت این الگوها به ترمیم زخم‌های عاطفی کمک می‌کند.

3. درمان مبتنی بر همدلی:
   مشاوران مرکز آرون از روش‌هایی برای افزایش توانایی همدلی و درک احساسات دیگران استفاده می‌کنند؛ یکی از مؤثرترین راه‌ها در راه درمان اختلال شخصیت خودشیفته.

4. درمان گروهی:
   حضور در گروه درمانی، آینه‌ای واقعی برای فرد فراهم می‌آورد تا بازخورد دیگران را ببیند و از طریق تعامل، به اصلاح رفتارهای خود بپردازد.

نقش خانواده در روند درمان

افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته نارسیسیسم معمولاً تمایلی به پذیرش درمان ندارند. در اینجا نقش خانواده و نزدیکان حیاتی است. مشاوران مرکز آرون با آموزش به خانواده‌ها، راهکارهایی برای برخورد مؤثر با فرد خودشیفته ارائه می‌دهند تا بدون درگیری، زمینه مراجعه به درمان را فراهم کنند.
در مشاوره خانواده، تمرکز بر حفظ احترام متقابل، مرزبندی سالم و جلوگیری از وابستگی عاطفی مخرب است. این مهارت‌ها نه تنها به فرد مبتلا بلکه به سلامت روان کل خانواده کمک می‌کند.

اختلال شخصیت خودشیفته و روابط عاطفی

در روابط عاطفی، افراد با اختلال شخصیت خودشیفته نارسیستیک معمولاً در ابتدا بسیار جذاب و تأثیرگذار به نظر می‌رسند، اما به مرور زمان رفتارهای کنترل‌گرایانه، بی‌توجهی و نیاز به تحسین بیش از حد باعث فرسایش رابطه می‌شود.
مشاوران مرکز آرون با ارائه جلسات زوج‌درمانی تخصصی، به هر دو طرف کمک می‌کنند تا الگوهای رفتاری ناسالم را بشناسند و برای بازسازی رابطه تلاش کنند. این مرحله گاهی دشوار است، اما با استمرار در جلسات، بسیاری از زوج‌ها توانسته‌اند روابط خود را نجات دهند.

بازگشت به خود واقعی؛ هدف نهایی درمان

هدف اصلی درمان اختلال شخصیت خودشیفته، نابودی اعتماد به نفس فرد نیست؛ بلکه ایجاد تعادلی سالم بین عشق به خود و احترام به دیگران است. وقتی فرد یاد می‌گیرد ارزش خود را از تحسین دیگران جدا کند، آرامش روانی واقعی را تجربه می‌کند.
مرکز مشاوره آرون با سال‌ها تجربه در زمینه درمان اختلالات شخصیتی، محیطی امن و تخصصی برای رسیدن به این هدف فراهم کرده است.

اختلال شخصیت خودشیفته یکی از پیچیده‌ترین چالش‌های روانی است، اما غیرقابل درمان نیست. با آگاهی، صبر و همراهی متخصصان مجرب، می‌توان مسیر بهبود را آغاز کرد. اگر شما یا یکی از عزیزانتان نشانه‌هایی از شخصیت خودشیفته یا نارسیسم را تجربه می‌کنید، بهترین تصمیم، مشاوره با روانشناس حرفه‌ای است.
مرکز مشاوره آرون در کنار شماست تا با برنامه‌ریزی دقیق، از اختلال شخصیت خودشیفته نارسیستیک تا دیگر چالش‌های روانی مانند درمان اختلال دو قطبی، درمان اختلال شخصیت مرزی، نمایشی و وابسته، راهی روشن برای بهبود و رشد شخصی بسازد.