انواع اختلالات شخصیت در جامعه و روش درمان

اختلالات شخصیتی یکی از مباحث مهم در روانشناسی است که تأثیر عمیقی بر زندگی افراد و جامعه دارد. این اختلالات می‌توانند بر رفتار، تفکر و احساسات افراد تأثیر گذاشته و روابط اجتماعی، شغلی و خانوادگی آن‌ها را تحت الشعاع قرار دهند. شناخت انواع اختلالات شخصیتی و آگاهی از نشانه‌ها و علائم آن‌ها می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی افراد و کاهش مشکلات روانی در جامعه کمک کند. در این مقاله از آرون کلینیک به بررسی انواع مختلف اختلالات شخصیتی و ویژگی‌های هر یک پرداخته می‌شود.

۱. اختلال شخصیت پارانوئید (Paranoid Personality Disorder)

افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید به دیگران به دیده شک و تردید نگاه می‌کنند و دائماً احساس می‌کنند که دیگران قصد آسیب رساندن به آن‌ها را دارند. این افراد معمولاً دارای ویژگی‌های زیر هستند:

• بی‌اعتمادی شدید به دیگران
• حساسیت بیش از حد به انتقاد
• تمایل به تفسیر بد از رفتارهای دیگران
• انزوای اجتماعی

این اختلال می‌تواند باعث شود فرد روابط صمیمانه‌ای نداشته باشد و دیگران را از خود دور کند. این افراد ممکن است در محیط‌های کاری و خانوادگی به سختی اعتماد کنند و دائماً در حالت دفاعی باشند. این نوع تفکر و رفتار می‌تواند موجب اضطراب و استرس مداوم شود و زندگی روزمره را به شدت تحت تأثیر قرار دهد.

۲. اختلال شخصیت اسکیزوتایپال (Schizotypal Personality Disorder)

افراد با این نوع اختلال شخصیت غالباً دارای افکار و رفتارهای عجیب و غریب هستند و در برقراری روابط اجتماعی مشکل دارند. ویژگی‌های این اختلال شامل موارد زیر می‌شود:

• افکار عجیب و باورهای غیرمعمول
• رفتارهای عجیب و غریب
• مشکلات در برقراری و حفظ روابط نزدیک
• احساس ناراحتی در موقعیت‌های اجتماعی

این افراد ممکن است به خرافات و باورهای عجیب اعتقاد داشته باشند و تفکرات غیرمنطقی را به عنوان واقعیت بپذیرند. این اختلال می‌تواند باعث انزوای اجتماعی و مشکلات در کارکرد روزمره شود. تعامل با دیگران برای این افراد چالش‌برانگیز است و ممکن است به دلیل رفتارها و باورهای عجیب‌شان از سوی دیگران مورد تمسخر یا طرد قرار گیرند.

۳. اختلال شخصیت اسکیزوئید (Schizoid Personality Disorder)

اختلال شخصیت اسکیزوئید با انزوا و عدم تمایل به برقراری روابط اجتماعی مشخص می‌شود. افراد مبتلا به اختلال SPD اغلب:

• علاقه کمی به برقراری روابط اجتماعی دارند
• ترجیح می‌دهند تنها باشند
• احساسات کمی نشان می‌دهند
• به فعالیت‌های انفرادی علاقه‌مند هستند

افراد با این اختلال به ندرت احساسات قوی نشان می‌دهند و از لحاظ عاطفی نسبتاً سرد هستند. این افراد ممکن است کارهایی که نیاز به تعامل با دیگران دارد را رد کنند و ترجیح دهند در مشاغل و فعالیت‌های انفرادی مشغول شوند. این انزوا می‌تواند بر کیفیت زندگی فرد تأثیر منفی بگذارد و موجب احساس تنهایی و بی‌معنایی شود.

۴. اختلال شخصیت ضد اجتماعی (Antisocial Personality Disorder)

اختلال شخصیت ضد اجتماعی با رفتارهای غیرقانونی و نقض حقوق دیگران مشخص می‌شود. ویژگی‌های این اختلال شامل موارد زیر است:

• بی‌اعتنایی به قوانین و مقررات اجتماعی
• دروغ‌گویی مکرر
• بی‌تفاوتی به امنیت و حقوق دیگران
• فقدان احساس پشیمانی و ندامت

افراد مبتلا به این اختلال معمولاً از سنین پایین رفتارهای ضداجتماعی نشان می‌دهند و به سختی می‌توانند با قوانین و مقررات هماهنگ شوند. این افراد ممکن است به فعالیت‌های جنایی و خلافکارانه روی آورند و از نظر اخلاقی هیچ احساس پشیمانی نداشته باشند. این نوع رفتارها می‌تواند به مشکلات جدی در زندگی اجتماعی و قانونی منجر شود.

۵. اختلال شخصیت مرزی (Borderline Personality Disorder)

این اختلال که به اختصار BPD نیز نامیده می‌شود با ناپایداری در روابط، احساسات و تصویر ذهنی از خود مشخص می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است:

• روابط ناپایدار و شدید داشته باشند
• احساسات شدید و ناپایدار را تجربه کنند
• از احساس پوچی و بی‌هدف بودن رنج ببرند
• رفتارهای خودآسیب‌رسان داشته باشند

افراد دارای اختلال شخصیت مرزی ممکن است به سرعت از حالت‌های هیجانی مثبت به منفی تغییر کنند و در کنترل احساسات خود دچار مشکل باشند. این ناپایداری می‌تواند باعث بروز مشکلات جدی در روابط شخصی و اجتماعی شود. احساسات شدید و غیرقابل پیش‌بینی می‌تواند موجب رفتارهای خودآسیب‌رسان و حتی افکار خودکشی شود.

۶. اختلال شخصیت نمایشی (Histrionic Personality Disorder)

افراد با این اختلال تمایل به جلب توجه دیگران دارند و معمولاً به رفتارهای نمایشی و اغراق‌آمیز دست می‌زنند. ویژگی‌های این اختلال شامل:

• تمایل به جلب توجه و تحسین دیگران
• رفتارهای اغراق‌آمیز و نمایشی
• احساسات سطحی و متغیر
• تمایل به اغواگری در روابط

این افراد معمولاً در موقعیت‌های اجتماعی رفتارهای جلب توجه کننده دارند و ممکن است به صورت افراطی در جلب نظر دیگران تلاش کنند. رفتارهای نمایشی و اغراق‌آمیز می‌تواند باعث ایجاد تعارضات در روابط شخصی و کاری شود. این اختلال می‌تواند موجب مشکلات جدی در زندگی فرد شود، زیرا نیاز مداوم به توجه و تحسین ممکن است روابط واقعی و عمیق را مختل کند.

۷. اختلال شخصیت خودشیفته (Narcissistic Personality Disorder)

اختلال شخصیت خودشیفته با احساس بزرگ‌منشی و نیاز به تحسین و تمجید دیگران مشخص می‌شود. ویژگی‌های این اختلال شامل:

• احساس برتری و مهم بودن
• نیاز به تحسین و تمجید مداوم
• بی‌تفاوتی به احساسات و نیازهای دیگران
• حسادت به دیگران و اعتقاد به حسادت دیگران به خود

افراد مبتلا به این اختلال اغلب خود را برتر از دیگران می‌دانند و انتظار دارند که دیگران نیز این برتری را تصدیق کنند. این افراد به ندرت به نیازها و احساسات دیگران توجه می‌کنند و ممکن است به راحتی از دیگران برای رسیدن به اهداف شخصی خود استفاده کنند. این نوع رفتارها می‌تواند موجب مشکلات جدی در روابط شخصی و اجتماعی شود.

۸. اختلال شخصیت اجتنابی (Avoidant Personality Disorder)

افراد با این اختلال از تعاملات اجتماعی به دلیل ترس از رد شدن و انتقاد خودداری می‌کنند. ویژگی‌های این اختلال شامل:

• حساسیت زیاد به انتقاد و رد شدن
• اجتناب از فعالیت‌های اجتماعی
• احساس ناکافی بودن و خودکم‌بینی
• نیاز به تایید مداوم از سوی دیگران

این افراد به شدت از موقعیت‌های اجتماعی که ممکن است مورد انتقاد یا رد شدن قرار گیرند، اجتناب می‌کنند. احساس خودکم‌بینی و ناکافی بودن می‌تواند باعث شود این افراد از موقعیت‌های جدید و چالش‌برانگیز خودداری کنند. این اجتناب می‌تواند باعث انزوای اجتماعی و کاهش فرصت‌های پیشرفت شخصی و حرفه‌ای شود.

۹. اختلال شخصیت وابسته (Dependent Personality Disorder)

این اختلال با نیاز مفرط به مراقبت و حمایت دیگران و ترس از جدایی مشخص می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال معمولاً:

• نیاز شدید به مراقبت و حمایت دیگران دارند
• ناتوانی در تصمیم‌گیری مستقل
• ترس از جدایی و تنها ماندن
• تمایل به تبعیت و تسلیم در روابط

این افراد به شدت به دیگران وابسته هستند و از این که به تنهایی تصمیم‌گیری کنند یا مسئولیت بپذیرند، اجتناب می‌کنند. ترس از جدایی و نیاز مفرط به حمایت می‌تواند موجب شود که این افراد به روابط ناپایدار و نادرست ادامه دهند. این وابستگی می‌تواند موجب مشکلات جدی در استقلال و خوداتکایی فرد شود.

۱۰. اختلال شخصیت وسواسی-اجباری (Obsessive-Compulsive Personality Disorder)

این اختلال با کمال‌گرایی و نیاز به کنترل مشخص می‌شود. ویژگی‌های این اختلال شامل:

• کمال‌گرایی افراطی
• نیاز به نظم و ترتیب شدید
• سخت‌گیری در اصول و مقررات
• مشکل در تفویض مسئولیت‌ها و انجام کارها به روش دیگران

افراد با این اختلال به شدت به جزئیات و نظم اهمیت می‌دهند و ممکن است زمان زیادی را صرف اطمینان از کامل بودن کارها کنند. این افراد معمولاً در تفویض کارها به دیگران دچار مشکل هستند و ترجیح می‌دهند که همه چیز را خودشان انجام دهند. این کمال‌گرایی می‌تواند باعث استرس و اضطراب زیادی شود و بر روابط شخصی و حرفه‌ای

تأثیر منفی بگذارد.

رایج‌ترین اختلالات شخصیتی و روش‌های درمانی

در این بخش به سه مورد از رایج‌ترین اختلالات شخصیتی و نحوه اقدام برای درمان آن‌ها می‌پردازیم.

۱. درمان اختلال شخصیت مرزی (Borderline Personality Disorder)

BPD یکی از رایج‌ترین و پیچیده‌ترین اختلالات شخصیتی است. افراد مبتلا به این اختلال معمولاً ناپایداری در روابط و احساسات دارند. برای درمان این اختلال، مراجعه به یک روان‌درمانگر یا روانپزشک توصیه می‌شود. روش‌های درمانی شامل:

• درمان دیالکتیکی رفتاری (DBT): این روش درمانی به طور خاص برای اختلال شخصیت مرزی طراحی شده و به بهبود مهارت‌های تنظیم احساسات، تحمل استرس و بهبود روابط بین فردی کمک می‌کند.
• روان‌درمانی فردی: جلسات مشاوره منظم با یک روان‌درمانگر می‌تواند به فرد کمک کند تا الگوهای فکری و رفتاری ناپایدار را شناسایی و اصلاح کند.
• دارودرمانی: در برخی موارد، روانپزشک ممکن است داروهایی مانند مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRIs) یا داروهای ضد اضطراب را تجویز کند.

۲. درمان اختلال شخصیت ضد اجتماعی (Antisocial Personality Disorder)

افراد مبتلا به این اختلال ممکن است رفتارهای ضداجتماعی و بی‌اعتنایی به حقوق دیگران داشته باشند. برای درمان این اختلال، مراجعه به یک روان‌پزشک یا روان‌درمانگر متخصص در مشکلات رفتاری توصیه می‌شود. روش‌های درمانی شامل:

• روان‌درمانی شناختی-رفتاری (CBT): این روش به فرد کمک می‌کند تا الگوهای فکری و رفتاری مخرب را تغییر داده و رفتارهای سازنده‌تری را بیاموزد.
• درمان گروهی: مشارکت در گروه‌های درمانی می‌تواند به فرد کمک کند تا از تجارب دیگران بهره‌برداری کرده و مهارت‌های اجتماعی بهتری را بیاموزد.
• دارودرمانی: در موارد خاص، داروهای روان‌پزشکی ممکن است برای کنترل علائم خاص تجویز شوند.

۳. درمان اختلال شخصیت خودشیفته (Narcissistic Personality Disorder)

این اختلال با احساس برتری و نیاز به تحسین مداوم مشخص می‌شود. برای درمان این اختلال، مراجعه به یک روان‌درمانگر متخصص در مشکلات شخصیتی ضروری است. روش‌های درمانی شامل:

• روان‌درمانی فردی: جلسات مشاوره منظم می‌تواند به فرد کمک کند تا الگوهای رفتاری خودشیفته را شناسایی و تغییر دهد و مهارت‌های همدلی و درک دیگران را بهبود بخشد.
• روان‌درمانی پویشی: این روش به بررسی عمیق‌تر ریشه‌های احساسی و تجارب گذشته فرد می‌پردازد و می‌تواند به درک بهتری از علل اصلی رفتارهای خودشیفته کمک کند.
• گروه‌درمانی: مشارکت در گروه‌های درمانی می‌تواند فرصتی برای تمرین روابط اجتماعی سالم و بهبود مهارت‌های ارتباطی فراهم کند.

نتیجه‌گیری

اختلالات شخصیتی می‌توانند تأثیرات عمیقی بر زندگی افراد و جامعه داشته باشند. شناخت و درک این اختلالات از اهمیت بالایی برخوردار است و می‌تواند به بهبود روابط اجتماعی، شغلی و خانوادگی افراد کمک کند. آگاهی از ویژگی‌ها و نشانه‌های اختلالات شخصیتی می‌تواند اولین گام در جهت تشخیص و درمان مناسب این مشکلات روانی باشد.

منابع

در این مقاله سعی شده است تا از منابع زیر استفاده کنیم و بهتر است برای کسب اطلاعات بیشتر و دسترسی به منابع علمی و مقالات معتبر، به آنها مراجعه کنید:

• American Psychiatric Association: Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5)
• Mayo Clinic: Personality Disorders
• National Institute of Mental Health (NIMH)

شما می‌توانید با کمک این منابع معتبر اطلاعات دقیق‌تری در مورد اختلالات شخصیتی و روش‌های درمانی مربوط به آن‌ها که در این مقاله بررسی نشده است را بررسی کنید.